کامل ترین مجموعه فرهنگ لغت، اطلاحات و تمثیل های خودمونی قسمت بیست و یک

چشم دو دو زدن-تکان تکان خوردن چشم

باریک اندام-لاغر و ظریف

پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان

زُل زدن-خیره نگاه کردن

رک و راست-صاف و پوست کنده-صریح

پیچ-آن جا که را به سوی دیگری رود

خاربست-دیوارمانندی از خار و خاشاک بر گرد چیزی

بچه گولزنک-غیر واقعی-بی ارزش
خوار و حقیر-بی اعتبار-بی ارزش-ناچیز

از خواب پریدن-بیدارشدن ناگهانی از خواب
زهرحند-خنده ی تلخ و از روی خشم
آبشان از یک جوی نرفتن(همداستان شدنشان ممکن نبودن، با هم نساختن)
دو لُپی خوردن-دو لُپه خوردن-هم از آخور خوردن-هم از توبره

 
خجالت زده-شرم زده-شرمگین

زاپاس-ذخیره-یدک-آدم بی مصرف و زوار دررفته

چوب در چیزی کردن-تحریک کردن
 

ادرار کوچک-شاش

خانم-زن بدکاره-هرزه

راپرتچی-گزارش دهنده

آبِ سیاه(نیمه کوری)

دهان کسی بوی شیر دادن-با وجود کوچکی کار بزرگ کردن و نتوانستن

تنگ کسی افتادن-در مجاورت کسی قرار گرفتن

چار شانه-دارای شانه های پهن-کنایه از مرد خوش اندام

دل کسی را آب کردن-به اوج تمنا رساندن-بسیار مشتاق کردن-بی تاب کردن

الحق(به‌راستی، حقیقتن)

بد تا کردن-بد رفتار کردن-بد معامله کردن
جفتک-لگد حیوان که با هر دو پا بزند-کنایه از خودداری از انجام کاری

رک نگاه کردن-رک رک نگاه کردن

 

دور کسی یا چیزی را خیط کشیدن-با کسی قطع رابطه کردن-از خیر کسی یا چیزی گذشتن

پا روی دم کسی گذاشتن-کسی را آزردن و به کینه جویی برانگیختن
از کار در آمدن-آزموده شدن-نتیجه دادن

زیر پوش-جامه ی زیرین
ابزارفروشی(فروشگاه وسایل خاص و ابزار یدکی)

 
دشت کسی را کور کردن-اولین فروش کاسب را نسیه خریدن
تیر کردن-نشان کردن

چار زانو نشستن-نوعی نشستن به طوری که زانوها در راست و چپ و پای راست زیر زانوی چپ و پای چپ زیر زانوی راست قرار گیرد-نهایت ادب و نزاکت

ریز حساب-جزییات صورت حساب-اقلام جزء سیاهه

پف کرده-بادکرده-ورم کرده

زن به مزد-دشنامی است به مردان فاسد

تنابنده-انسان-آدم-ضعیف ترین بنده ی خدا

پکاندن-ترکاندن

از دور دستی برآتش داشتن(آشنایی سطحی و ناکافی با چیزی داشتن)

 

 

 
اُتُل(شکم، اتوموبیل)

 
تحت اللفظی-کلمه به کلمه

آبدیده(جلا یافته، آزموده و مجرب)

دم گاو به دست آوردن-قدرت و موقعیتی به دست آوردن-وسیله ای برای معاش به دست آوردن

 
زیگزاک رفتن-به چپ و راست پیچیدن-مستقیم نرفتن

 

خلق تنگی-عصبانیت-خشمگینی

چسی آمدن-به دروغ یا احمقانه به خود بالیدن-قمپز در کردن

خانم بازی-معاشرت با زنان هرزه

دلی از عزا درآوردن-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل خوردن-به خوشی ساعتی را گذراندن
خاک به سری-همبستری زن با شوهر
بَر و بیابان-دشت و صحرا

خوردن سر کسی-سبب مرگ کسی شدن-کسی را دق مرگ کردن-در نتیجه ی پرحرفی کسی را کلافه کردن

 

رقصیدن توی تاریکی-بی موقع یا بدون اطلاع کاری را انجام دادن

دو به دو-دو تا دو تا

آهوی خاور(آفتاب)

 
حواله ی روی یخ-نگا. حواله ی سر خرمن

آسمان سوراخ شدن-رویداد بزرگ پیش آمدن

دوا خوری-عرق خوری-مجلس صرف مشروبات الکلی

از خود در آوردن-دروغ‌پردازی کردن

چراغان کردن-جشن گرفتن

حمله کردن-یورش بردن

بچه بازی-لواط-کارهای کودکانه-ساده انگاشتن کار

تصدق کسی رفتن- تصدق شدن کسی را

 

اخت شدن با کسی(مانوس شدن با کسی)
دهان کسی چاک و بست نداشتن-ناتوان بودن در رازداری

ذوق زده-بسیار خوش حال

زیر نویس-پادداشت پایین صفحه-پا نویس-نوشته ی زیر فیلم

زیر گوش کسی زدن-به کسی سیلی زدن

سیار غم انگیز و. سوزناک بودن

تعارف شاه عبدالعظیمی-تعارف زبانی و غیرجدی

آب چشم گرفتن(ترسانیدن، به گریه انداختن)

چسی مالیات داره-به کسی می گویند که قمپز در می کند

بخت-شانس-اقبال-شوهر

 

چشمک زدن-بر هم زدن چشم به قصد ایما و اشاره

زار زدن-سخت گریه کردن

الف شدن اسب(هر دو پا بلند کردن اسب)

 

آیَم سایَم-گاه‌کاهی

روی دست کسی گذاشتن-به کسی تحمیل کردن
باریک شدن-دقت کردن-در بحر چیزی رفتن

ریز بین-نکته سنج-بسیار دقیق-باریک بین

به آخر خط رسیدن-به پایان کار

این تن بمیرد(سوگندی که یا در اصرار و یا در اثبات حرف خود یاد می‌کنند)

چارک-یک چهارم

چگور پگوری-خوشگل-جذاب

آفتابی شدن-پیدا و آشکار شدن-بیرون زدن آب قنات
پشت سر هم-پیاپی متوالی

تو سری خور-آدم زور شنو-خوار و زبون

خش خشه-نوعی اسباب بازی کودکان که به هنگام تکان خوردن صدای خش و خش از آن می آید

تازه به چهل سالگی رسیدن (اول بلوغ و خوشی)

آکِله(جذام، زن سلیطه)

پول پول شدن-شکسته شدن ظرف چینی به تکه های کوچک

چاک پشت-اسبی که در کمر خود فرورفتگی دارد و شانه و کفلش برآمده است

از نفس افتادن-بسیار خسته و مانده شدن

آخر‌دست (سر)(بالاخره، سرانجام)

از دل و دماغ افتادن-شور و نشاط خود را از دست دادن-بی‌حوصله شدن

 

خبرنگاری-کار خبرنگار

جیغ کشیدن-نگا. جیغ زدن

 

دست دستی-سرسری-بی هوده-سطحی
تخم نابسمل لا-حرام زاده

 

زین کردن گربه ی کسی-کسی را به زحمت انداختن-کسی را گرفتار دردسر و ناراحتی کردن

از چشم کسی برق پریدن-شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد

خرید و فروش کردن-بازرگانی کردن-سوداگری کردن

بند آمدن-متوقف شدن

حساب پس گرفتن-به روشن کردن حساب واداشتن

جان کسی را به لب آوردن-سخت آزار دادن-به کسی انتظار دراز دادن

تیک تیک-صدای جنبش عقربه ی ساعت

پر و پخش-پراکنده

آمیزقلمدون-میرزا‌بنویس-کاتب

خبرچینی کردن-سخن چینی کردن-خبر از جایی به جایی بردن-جاسوسی کردن

ته خانه-لوازم بی مصرف-بقایای اثاث خانه

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

دور افتادن-فاصله گرفتن-پرت افتادن

دستی پز-نانوایی که در خانه نان می پزد

چپ دادن-رد کردن

چرخ و فلک-وسیله ای دایره شکل برای بازی با جایگاه هایی آویخته که هر یک یا چند تن بریکی از آن ها می نشیند و آن دایره بر گرد خویش می چرخد

زیاده روی-افراط-اسراف

زار زدن-سخت گریه کردن

 

درگیری-گرفتاری-نزاع-جنگ

ارواح شکمت(ارواح بابات)

 

دروغ دون-مطالب نادرست و سراسر دروغ

چِخی-سگ

دو جین-دوازده تا
به تیر غیب گرفتار شدن-دچار حادثه ی ناگهانی شدن-ناگهانی فوت کردن

پوست کسی را پر از کاه کردن-به طرز فجیعی کشتن

روبند کردن-کسی را به رودربایستی به کاری واداشتن

 

اوراق(قراضه، اسقاط، ازکارافتاده)

زیر چاق بودن-برای کاری آماده بودن-کاری را بلد بودن

جیب کَن-کسی که کارش اخاذی و تلکه است-کسی که دیگران را می دوشد

دماغ را بالا کشیدن-اظهار نارضایتی کردن

بازار کوفه- بازار شام

از دست دادن-گم کردن

آمد نیامد(فرخنده بودن و نبودن)

دست من و دامن تو-دستم به دامنت

به جهنم-به درک-خوب شد که چنین شد-خوب است که چنین بد است

چال افتادن-گود شدن

دماغ را بالا کشیدن-اظهار نارضایتی کردن

خواری و زاری-پریشان حالی

به خانه ی بخت رفتن-شوهر کردن

به زمین انداختن روی کسی-در خواست کسی را رد کردن

چشم کسی آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

ته بر کردن-از ته بریدن

دست به سینه-آماده ی فرمان-در نهایت ادب و احترام

ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن
چار ستون بدن-استخوان بندی-اسکلت بدن

 

خدا خدا کردن-بسیار آرزومند چیزی یا کسی بودن و آن را از خدا خواستن-پناه به خدا بردن

بله بُری-گفتگو برای تعیین شرایط عقد و میزان حقوق زن و شوهر

خوش ِ کسی بودن-به هنگام شگفتی مانند چشمم روشن! گویند
چُر-ادرار

 
چاپ زدن-چاپ کردن-دروغ گفتن

رانده و مانده-بدبخت و وامانده

تریاک خوردن-خود را با تریاک مسموم کردن

آلونک‌نشین(ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند)

خنجر زدن از پشت-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای درآوردن
تیپ زدن-شیک و پیک کردن-خود را آراستن
خط خطی-درهم-خراب-متشنج-با خطوط زیاد روی آن ناخوانا شده

پر بدک-خیلی بد

زدن زیر آواز-بی مقدمه به خواندن پرداختن

جملگی-تمامن-سراسر

باد به پشت کسی خوردن-بر اثر بیکاری تنبل و تن پرور شدن

آفتاب‌نشین کردن کسی-کسی را از هستی ساقط کردن-خانه‌خراب کردن
اوضاع احوال(وضع و حال)

از جمله‌ی کسانی نبودن که مخاطب گوینده‌ی جمله را از آنان پنداشته است

چند مرده حلاج بودن-چه اندازه جسارت و توانایی داشتن

چش-چشم

آب به ‌زیر کسی آمدن-سراسیمه شدن

 

چم کسی را به دست آوردن-رگ خواب کسی را دانستن-نقطه ی ضعف کسی را دانستن

خیمه شب بازی درآوردن-ادا و اطوار در آوردن-حیله و تزویر به کار بردن-خلاف واقع جلوه دادن

تناسب داشتن (چیزی) به کسی

زدن به کوچه ی علی چپ-خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی

زیادی-اضافی-بی مصرف-خارج از حد

از پاشنه در کردن-پیاده راه درازی را طی کردن

خوش ظاهر-دارای ظاهر آراسته-کنایه از بدجنس
به تر تر افتادن-اسهال گرفتن-دچار شکم روش شدن

چرخی-کبوتری که در آسمان معلق می زند-کسی که روی چرخ و گاری چیزی می فروشد

پشکل-سرگین حیوانات اهلی

از جنب و جوش افتادن(آرام گرفتن، شور و هیجان خود را از دست دادن)

چراغانی کردن-جشن گرفتن

چله نشینی-خانه نشینی

چای کاری-کشت و زرع چای

از دست دادن-گم کردن

راه باز است و جاده دراز-اگر می توانی به قصد خود عمل کن

خواه و ناخواه-از روی میل یا اجبار

آن سفر(آن بار، آن دفعه)

زحمت دادن-اسباب زحمت شدن-کنایه از شوهر زنی بودن

خوش سر و زبان-خوش سخن-شیرین گفتار-حراف

دندان شکن-قاطع-محکم

 
 

چهل منار-تخت جمشید

 
خیابان گردی-بی کاری-ولگردی

چشم برداشتن-زضا دادن-قبول کردن

بچه افتادن-سقط شدن جنین

آفتاب کسی به زردی رسیدن(به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی)

انگشت زدن-انگشت در چیزی فرو بردن-امضاء کردن با اثر انگشت

چله نشینی-خانه نشینی

آبِ دندان(حریف ساده)

زیر دُم سُست-زن منحرف

 

پاچه ی کسی را گرفتن-بی جهت و بی مقدمه برکسی آشفتن

پای چیزی ایستادن-از چیزی دفاع کردن

ته و توی چیزی را بالا آوردن-به اصل چیزی پی بردن-چیزی را تمام کردن

دراز نوشتن-مطلب را طول دادن-طومار نوشتن
جا رختی-چوب رختی-چیزی که رخت را به آن می آویزند
باهاس-باید-بایست

اجابت کردن معده(قضای حاجت)

 

درآوردن دلی از عزا-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل و مطبوعی خوردن-به خوشی و راحتی ساعتی را گذراندن

دست کسی را کوتاه کردن-کسی را از چیزی یا کاری کنار گذاشتن

خیط کشیدن-خط کشیدن

تا شدن-دو لا شدن-جمع شدن

امان کسی را بریدن(کسی را درمانده و بیچاره کردن)

از این دنده به آن دنده غلتیدن(از درد یا فکر و خیال نخوابیدن)
جور به جور-نگا. جوراجور
 

تخم سگ-نوعی دشنام است مانند پدر سگ

روبند کردن-کسی را به رودربایستی به کاری واداشتن

آدم سر به راه(شخص خوب و نجیب، کسی که مزاحم دیگران نیست)

جا-رختخواب-بستر

 

ریسه شدن-پشت سر هم قرار گرفتن-به دنبال هم به جایی رفتن

از چشم کسی برق پریدن-شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد

چپ دادن-رد کردن

چاشنی کردن-چیزی را با چرب زبانی به کسی قالب کردن
آیینه‌ی اسکندری(آفتاب)
حال آوردن-به هوش آوردن-از ناراحتی بیرون آوردن-کتک زدن

آسمان را به زمین آوردن (دوختن)(کار شگفت‌انگیز کردن)

دو پهلو-دارای ابهام-کنایه دار

درچین و ورچین-جمع و جور کردن-مرتب کرد

دنیا دست کیست؟-پرسش از کسی که کاملن بی خیال و بی غم زندگی می کند

از صرافت چیزی افتادن(از انجام کاری منصرف شدن)

زیر لبی-زیر زبانی

 

 

بی کتاب-بی پیر-کار دشوار-بی دین-کافر

دبیر-آموزگار دبیرستان-فرد صاحب مقام در یک حرب-وزارت خانه یا سفارت

دست به عصا راه رفتن-با احتیاط رفتار کردن-بسیار محتاط بودن
از منبر پایین آمدن(از پرچانگی دست برداشتن، سخن را به پایان آوردن)
اسم شپش کسی منیژه خانم بودن-خودبزرگ‌بینی احمقانه داشتن
خبط کردن-اشتباه کردن-به خطا افتادن

پا منبری کردن-دنبال حرف کسی را گرفتن-درباره ی سخن کسی توضیح دادن

 

دیوار کوتاه-کنایه از زبونی و ناتوانی

چادر سر کردن-چادر پوشیدن

خبردار-اصطلاح نظامی برای آماده کردن سربازان برای انجام فرمان

چاروادار-کسی که چهار پا را کرایه می دهد-آدم بی اصل و بی تربیت

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

تن زدن-سرپیچیدن-نپذیرفتن

زیر بغلی-نوعی تنبک که پایه ی دراز آن را زیر بغل می گذارند و آن را می نوازند

پدر مرده-یتیم-خطابی به هنگام خشم مانند پدر آمرزیده یا ننه مرده

چشم انتظار-منتظر-چشم به راه

تک پا راه رفتن-بی سر و صدا راه رفتن-کنایه از چابکی

 

چمچاره-در پاسخ به پرسش احمقانه می دهند

خوراکی-خوردنی ها جز غذای روزانه-تنقلات-خوردنی

خُل-نیمه دیوانه-سفیه

خرابکاری-به هم زدن نظم-ایجاد اختلال-آلودن بستر و لباس-تروریسم

تار و تنبک-وسایل موسیقی-آلات ضرب و نوازندگی

ددر رفتن-بیرون رفتن
ته تغاری-آخرین فرزند خانواده

 

به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن

چهار چوب ملا حیدر-جای تنگ و ناراحت کننده

راه باز است و جاده دراز-اگر می توانی به قصد خود عمل کن

تر و خشک کردن-رسیدگی کردن-پرستاری کردن

چاقوکش-کسی که با چاقو به مردم حمله می کند-آدم شزیر و عربده کش

ایراد بنی‌اسرائیلی(بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت)
جیغ کشیدن-نگا. جیغ زدن

 

زو کشیدن-اصطلاحی از بازی الک دولک که بازنده باید بدون تازه کردن نفس یدود

ترکمون زدن یا کردن-دست به آب رساندن-ناشیانه کاری را انجام دادن-زاییدن

دست تنها-بی یار-تنها

چانه شل-دهن لغ-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود

جد و آباد کسی را گفتن-آبا و اجداد کسی را دشنام دادن

چارچوب-قاب-چهار چوب که چیزی را در بر گیرند
دبش-گس-دارای مزه ی ترش و گزنده

بی کلاه ماندن سر-بی نصیب ماندن-چیزی بدست نیاوردن

اوقات‌تلخی(ترش‌رویی، عصبانیت)

 

چوب رخت-چوبی افقی که جامه را بر آن می آویزند

 

پس کله ی کسی زدن-کسی را به کاری واداشتن
خواب زده-خواب آلود-خواب گرفته
تپه تپه-چیزهایی که بی نظم کنار هم انباشته باشند

تریج-آن جاکه آستر درونی جامه با رویه ی آن به هم می پیوندد

دماغ کسی چاق بودن-سالم و تندرست بودن-سر حال بودن

آشنا روشنا-دوست آشنا

رب و رسول را یاد کردن-به حد مرگ رسیدن

آتش بی‌باد(ظلم، می)

خیس خوردن-آب به خود گرفتن-با مایعی مخلوط شدن
جِرم-ته نشست هر چیز-آن چه از دود چسبنده بماند

بازرس-مامور بررسی و کنترل

بار کسی کردن-دشنام دادن-بد و بیراه گفتن- کلفت بار کسی کردن

توی دل کسی را خالی کردن-کسی را ترساندن-ناامید کردن

به کسی رو دست زدن-به کسی حقه زدن-کسی را فریب دادن

از آب روغن گرفتن(از هر اتفاقی بهره برداشتن)

دست برداشتن-صرف نظر کردن-چشم پوشی کردن-به حال خود رها کردن

دست آخر-سرانجام-آخر سر-آخر کاری

چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از مردم می گیرند

خاله رورو-زنی که به علت چاقی یا آبستنی به زحمت راه می رود
چاله میدانی-صفت آدم های بی ادب و بی فرهنگ

حساب کسی را رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

 

دار و دسته راه انداختن-برانگیختن یاران و طرفداران-ترتیب دادن گروه هواداران

تو به تو-گوناگون-لا به لا

بز دل-ترسو

جان من و جان شما-سوگند به جان من و شما
دلمه-لخته-منعقد-سفت شده

آیه آمدن-سوگند یاد کردن-به قرآن سوگند خوردن

زور شنیدن-نحمل جور و ظلم کردن

پوشک-کهنه ی بچه

پر بدک-خیلی بد

ذکر گفتن-پی در پی دعا خواندن
استخوان‌بزرگ-شخص دارای اصل و نسب

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

آواز خر در چمن(آواز ناخوش و گوش‌خراش)

از دولت سر-به لطف کسی-از برکت وجود کسی

دل قرصی دادن-اطمینان خاطر دادن

آقایی فرمودن(لطف کردن، محبت کردن)

از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن
 

پَر جبرئیل-چیز کمیاب و نادر-پول

رو-وقاحت-دل و جرات-پوشش

با سلام و صلوات-با تجلیل و بزرگداشت-با رعایت کامل آداب و رسوم

چیز خور کردن-خوراندن سم یا موادی که رمالان و دعانویسان تجویز می کردند

چوب علی موجود-چوب کج و معوج درویشان

بد مزاج-عبوس-ترشرو-تندخو

بد بیاری-بد شانسی-ناسازگاری بخت-چپلی

زر اومدی قرمه سبزی-سخنی توهین آمیز برای کسی که به قهر می رود یا تهدید به رفتن می کند
دیر رس-میوه ای که دیر می رسد

چال شدن-گود شدن-دفن شدن-در زیر خاک گذاشته شدن

چشمک زن-نگا. چراغ چشمک زن

ریختن روی دایره-روی داریه ریختن

رو دست خوردن-فریب خوردن-خام شدن

حلیم روغن-هریسه-غذایی از گوشت و گندم و روغن داغ کرده و شکر
چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود

بازار پسند-مورد پسند خریدار و فروشنده-قابل فروش

چیز فهم-عاقل و فهمیده

خیز گرفتن-آماده ی حمله شدن-در نظر گرفتن مسافتی برای اطمینان از رسیدن به مقصد

رای کسی را زدن-کسی را از تصمیمی منصرف کردن

بریز و بپاش-دم و دستگاه-خرج بسیار

بند کشی-پر کردن درزهای آجرها و سنگ ها با سیمان و ساروج

آسمان را سِیر کردن(سخت خوشنود بودن، لذت بسیار بردن)

حَب-قرص

 

دست پاچه-شتاب زده-مضطرب

خاله گردن دراز-شتر-آدم فضول که در هر کاری سرک می کشد

بی صفت-بی بهره از صفات خوب انسانی