بهترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 221

 

دنیا دیده-آزموده-سرد و گرم چشیده

ریش و پشم-موهای صورت-ریش و سبیل

به خاک سیاه نشستن-بدبخت و ذلیل شدن

با هم خواندن-تطبیق کردن-هماهنگ بودن

از زیر بته عمل آمدن-خانواده و اصل و نسبی نداشتن

چنگول زدن-پنجه زدن

ذلیل‌شده

پیمانی-استخدام غیر رسمی

دار و دسته راه انداختن-برانگیختن یاران و طرفداران-ترتیب دادن گروه هواداران

تشت کسی از بام افتادن-رسوا شدن-آشکار شدن راز

اسباب‌کشی(نقل اثاثه از خانه‌ای به خانه‌ی دیگر)

تشنه بودن به خون کسی-خواهان مرگ کسی بودن

در و تخته به هم خوردن-متناسب هم بودن-لایق هم بودن-با هم جور بودن

خرید و فروش کردن-بازرگانی کردن-سوداگری کردن

دست روی دست گذاشتن-وقت گذراندن-به کاری دست نزدن

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم

خوش دست-خوش پنجه-خوش نواز-آن که در بازی شانس می آوزد

دیدن کردن-عیادت کردن-زیارت کردن-ملاقات کردن

پاتیل-دیگ بزرگ مسی-مست مست

 

جمع کردن-گرد آوردن

چاشنی-آن چه که برای به تر کردن مزه ی غذا در آن می ریزند-آن چه که برای منفجر شدن در چیزی کار می گذارند
این هلو این هم گلو-مثل آب خوردن-انجام این کار بسیار آسان است

پیش تختی-پله مانندی برای رفتن به روی تخت مرتفع

الحق و الانصاف(انصافن، حقن)

حلال طلبی-نگا. حلال یابی طلبیدن

ارنعوت(آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف)

داغ به دل کسی گذاشتن-کسی را عزادار کردن

جوراب شلواری-جوراب همراه با شلواری از همان جنس و چسبیده به آن

جوش جوانی-جوشی که بر صورت یا کمر جوان ها می زند-جوش غرور

آهنگ ریپ‌دار-آهنگی که یک ضرب آن کم باشد

افتادن به گردن کسی(به کسی تحمیل شدن)

چوب در چیزی کردن-تحریک کردن

 

چرب و نرم-غذای پر روغن و خوشمزه-سخن دلنشین-آدم متملق
جاکش-پا انداز-دلال محبت
چاروادار-کسی که چهار پا را کرایه می دهد-آدم بی اصل و بی تربیت

پوست کلفتی کردن-مقاومت کردن-سخت جانی کردن

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

بای بسم الله-اول کاری-آغاز چیزی

پاشیر-گودال پای شیر آب

پوست کلفت-سخت جان-مقاوم

 

خط هوایی-راه هوایی-مسیر هواپیما

الانه(همین حالا، هم اکنون)

ته خانه-لوازم بی مصرف-بقایای اثاث خانه

کسی را اذیت و آزار کردن

 

جفت بودن-در جای خود قرار داشتن

آب آتش مزاج(می سرخ)
پُلُغ زده-ورقلمبیده-برجسته

پشم کسی ریختن-از قدرت و مقام افتادن

اجابت کردن معده-قضای حاجت

رنگ شدن-گول خوردن
آشوب شدن دل(دچار تهوع شدن)

اوقات‌تلخی(ترش‌رویی، عصبانیت)

دله دزد-آفتابه دزد-دزدی که به چیزهای کم ارزش قانع است

 

 

جان پناه-محل امن-آن چه جان را حفظ کند. پناهگاه

اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

خود را سبک کردن-خود را حقیر کردن-دست به کاری پایین تز از شان خود زدن

دَم ِ پَر کسی رفتن-نزدیک کسی رفتن-به کسی پناه بردن

چش-چشم

بخت کسی گفتن-خدا برایش ساختن-شانس آوردن

جو گندمی-مویی که تک تک سفید شده است-موی سیاه و سفید

دانش سرا-آموزشگاه تربیت معلم

 
زوراب زدن-برای استفراغ زور زدن ولی چیزی بالا نیاوردن

پنج تن-محمد-علی-فاطمه-حسن و حسین

بازداشت-توقیف موقت-موقتا زندانی کردن

 

دست به ریش کشیدن-با التماس خواهش کردن

خرده خرده-کم کم-رفته رفته

آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)

خط زدن-با خط کشیدن روی چیزی آن را باطل کردن

خوش نقش-خوش اقبال-پارچه یا قالی که نقش های زیبا دارد
چل ستون-شبستان مسجد

خیط کردن-نگا. خیت کردن

به توپ بستن-باران گلوله ی توپ بر جایی ریختن

خاطره-یادگار

چروک خورده-چین خورده-ناصاف شده

ریخت-شکل و قیافه-سر و وضع

آلت فعل-وسیله‌ی انجام کار
بغض کردن-متاثر و غمگین شدن و به خود فرو رفتن

دهل کسی را زدن-کسی را از کار برکنار کردن

از کوره در رفتن(به خشم آمدن، آتشی شدن، از جا در رفتن)

خشتک-وسط درز دو پا در شلوار

بار-آنچه برای پختن در دیگ بریزند-اجاق

درجه-تب سنج-مرتبه ی نظامی

آخِی(صوتی برای تاثر یا شادی)

شماره ی نوشته : ١- ۹ / ۷

خاصه تراش-آرایشگر مخصوص بزرگان

جُم خوردن-تکان خوردن-برای انجام کاری آماده شدن

چندش آور-تکان دهنده-دل به هم زن

خدا برکت بده-نگا. خدا برکت
آستین از چشم برداشتن-آشکارا گریستن

 

خر رنگ کن-خوش طاهر بد باطن

دیپلمه-کسی که دیپلم دارد

ازخودراضی(متکبر، خود پسند)

 

پات-بی آبرو-بی تربیت

آستین از چشم برداشتن-آشکارا گریستن

 
 

چاقچور-شلوار گشاد و بلند و کف دار زنانه که آن را بر روی شلیته و تنبان می پوشیدند

خوش نقش-خوش اقبال-پارچه یا قالی که نقش های زیبا دارد

تپق-گرفتگی زبان

دررفتگی-حالت در رفته-از بند بیرون آمدن استخوان

رکاب کش-به تاخت-با سرعت

خال باز-کسی که ورق ها را با تردستی می اندازد و مردم را فریب می دهد

زبان گیره-وسیله ای که پزشک با آن زبان بیمار را هنگام معاینه گرفته و نگاه می دارد

چار چشمی-با دقت و مراقبت کامل

 

بی در رو-بن بست

تک و دو-دوندگی-درماندگی
دست به فرار کسی خوب بودن-در گریختن استاد بودن

دل رحم-مهربان

جیره ی کسی را روی یخ نوشتن و جلو آفتاب گذاشتن-با کسی دشمنی کردن

از جیب خوردن-در آمد نداشتن-از بس‌انداز خرج کردن

تریاکی ِ چیزی بودن-سخت به چیزی معتاد بودن
از دل و دماغ افتادن(شور و نشاط خود را از دست دادن، بی‌حوصله شدن)

به جلز و ولز افتادن-به گریه و التماس افتادن
آهوی خاور-آفتاب
دست به فرار کسی خوب بودن-در گریختن استاد بودن

پول ساز-کسی که کارهایش موجب در آمدن پول بسیار شود

بر ِ آفتاب-رو به آفتاب-آفتاب رو

امن و امان(بدون بیم و هراس)
پَکَر-افسرده-نومید-گیج-بی دل و دماغ-بی حوصله

بمیرم-قربان بروم

خواری و زاری-پریشان حالی

با سگ به جوال رفتن-دست و پنجه نرم کردن با مردم ناباب

زبان درازی-گستاخی در سخن گفتن-عمل آدم زبان دراز

پس دیدن هوا-اوضاع را نامساعد دیدن-احساس خطر کردن
دار و ندار-کل دارایی-تمام هستی

پالان کسی را لوخ کردن-به قصد فریب از کسی تعریف کردن

خدا-بسیار زیاد-فراوان

 

زبان زدن-سخن گفتن-نوک زبان را به قصد چشیدن به غذایی زدن

روغن کاری-روغن زدن به هر نوع دستگاه
تنگ هم-چسبیده به هم

آوار شدن سر کسی(بی‌خبر نزد کسی در آمدن)

روی باد هوا بودن-سست و بی پایه بودن

جایی را جارو کردن-همه ی موجودی جایی را با خود بردن
تُف کار-بچه باز

اما توی کار آوردن-شک و تردید درست کردن-اشکال‌تراشی کردن

اوراق شدن-از هم پاشیدن-از کار افتادن

بی زحمت-لطفا-خواهش می کنم

خوش بیار-آن که کار و روزگار بر وفق مرادش می گذرد-خوش شانس

خوار و خفیف-ذلیل-بدبخت

رو شور-سفیداب

خر تو خر-پر هرج و مرج-بی نظم

به مفت نیارزیدن-هیچ ارزشی نداشتن

خواب نامه-کتابی که در آن تعبیر خواب ها نوشته شده است
خَرخَری کردن-حرکات ابلهانه از خود درآوردن-خل بازی درآوردن
داشم-اصطلاح داش مشدی ها به معنی برادرم

به سر کسی زدن-ناگهان فکری به سر کسی آمدن-عقل خود را از دست دادن

بغل گرفتن-در آغوش گرفتن

ری کردن-زیاد شدن و برکت کردن برنج و آرد و مانند آن ها پس از ریختن آب بر آن ها

 

 

دشت کسی را کور کردن-اولین فروش کاسب را نسیه خریدن

چَکی-وزن نکرده-یک جا
چندش-لرزش ناگهانی بدن-حالت نامطبوع

ته کیسه-آن چه که پس از دادن خرج ها در ته جیب و کیسه به جا می ماند
ساییدن دندان ها به یکدیگر به هنگام خشم یا در خواب
خدا داده-دیم کاری

خصوصی-مقابل عمومی

تعارف شاه عبدالعظیمی-تعارف زبانی و غیرجدی

جیر جیرک-آدم پر سر و صدا-اهل داد و فریاد

تاخت زدن-عوض کردن چیزی با چیزی

استخوان ترکاندن(رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ)

چاشته بندی-ته بندی

از لجِ-از سر لجاجت-از روی خشم

تته پته-لکنت زبان

زور چپان کردن-به زور در جایی فرو بردن

اخم و تخم(ترش‌رویی، کج‌خلقی)

دربست-یک جا-به طور کامل-به طور کلی
آدم ثانی-حضرت نوح
خرد و خمیر-نگا. خرد و خاکشیر-له و لورده

چینه چینه خوردن-ریزه خواری کردن

بشکن زدن ی-برآوردن صدای انگشتان به هنگام شاد

ابرو فراخی(خوشدلی، گشاده‌رویی)

چفت و بست-قفل و زنجیر در یا صندوق

پِت پِت-بالا و پایین رفتن شعله ی چراغ

تِر زدن-خراب کردن کار

خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن

زیر نافی-هدیه ای که برای بریدن ناف نوزاد به قابله می دهند

بی ملاحظه-بی توجه-بی پروا

خاطر داشتن-به یاد داشتن
دور کسی گشتن-قربان صدقه ی کسی رفتن

خانه آباد-عبارتی برای تحسین است

زُق زُق کردن-احساس درد و تیر کشیدن

از بر بودن(مطلبی را در حافظه داشتن)

آرتیست‌بازی-انجام کارهای غیرعادی

چشم نم نمی-کسی که چشمش آب پس نمی دهد
آمد کردن(رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته)

خوش لباس-نگا. خوش پوش

چوب خط-چوبی که پس از هر بار بردن کالا روی آن خطی می کشیدند تا بعد شمارش کنند

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

خودم جا، خرم جا-تکیه کلام کسانی که همه چیز را از دریچه ی منافع شخصی می بینند. من که دارم گور پدر بقیه
پلاس-اثاث مختصر منزل

آتش کردن (گشودن)(شلیک کردن)

احدالناس(کسی، فردی)

چشم و گوش بسته-بی تجربه و بی اطلاع

ترک بیلمز-آدم نادان
دور تسبیح-بسیار و بی شمار
این جور که بویش می‌آید-چنان که از ظواهر امر پیدا است-از فرار معلوم

بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

 

خرت به چند-کی از تو پرسید؟ به حساب آوردن-اعتنا کردن

آب شدن-شرمنده شدن-رفتن آبرو-به فروش رفتن کالا

از جگر گذشتن(نامردی کردن)

چشم را چهار کردن-دقت بسیار کردن-انتظار شدید بردن-تعجب زیاد کردن
آب شیراز-شراب

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده

چلک بازی-بازی الک دولک

آبدیده-جلا یافته-آزموده و مجرب

خواری و زاری-پریشان حالی

دولت سرا-تعبیری احترام آمیز از خانه ی کسی

 
 

دیدن دم کسی-دم کسی را دیدن

اردک‌پرانی(از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن)
آرواره‌ی کسی لق بودن(سرنگهدار نبودن، پرچانه بودن)

حشری-شهوت ران-پر شهوت

چوب بست-داربست چوبی-چوب بندی

از بن دندان-از ته دل-با میل و رغبت

 

اهل بخیه(وارد در کار، اهل فن)

خود را سبک کردن-خود را حقیر کردن-دست به کاری پایین تز از شان خود زدن

بی کلاه ماندن سر-بی نصیب ماندن-چیزی بدست نیاوردن

رشته ی کلام به دست گرفتن-آغاز به سخن کردن-سخن را دنبال کردن

دریدگی-وقاحت-بی شرمی-پر رویی
آن‌کاره(اهل آن کار (کار بد))

تت و پت-لکنت زبان
داغ چیزی را به دل کسی گذاشتن-کسی را از چیزی محروم ساختن و در حسرت آن گذاشتن

 

زیر گوشی-بالش بسیار کوچک که هنگام خواب زیر گوش می نهند

احدالناس-کسی-فردی
آسمان گرفتن(فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه)

آتش بی‌باد(ظلم، می)

چشم شور-آن که چشم زخم زند

 

حق التدریس-مزد آموزگار

باربند-جای نهادن و بستن بار

حرف کسی را با شکر بریدن-انتقاد مودبانه از کسی که سخن آدم را قطع می کند

بند آمدن-متوقف شدن

از سر دست(کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند)

تا-توانایی

پا روی دم کسی گذاشتن-کسی را آزردن و به کینه جویی برانگیختن

پاردم ساییده-کهنه کار-ناقلا

دست زدن-لمس کردن

چرخیدن در روی یک پاشنه-تغییر نکردن وضعیت-گذشتن وضع به منوال سابق

از صدقۀ سرِ(از عنایت و لطفِ)

پای کسی لب گور بودن-به آخر عمر رسیدن-بسیار پیر شدن

 
 

دست و دل باز-بخشنده-جوانمرد

خفه خون گرفتن-دم بر نیاوردن-ساکت شدن

زوار در رفته-پیر و فرسوده-به درد نخور-اسقاط

دستمال سفره-پارچه ای که کنار سفره می نهند تا با آن دست و لب را از غذا پاک کنند

جا خالی دادن-در بازی هایی مانند والیبال و فوتبال توپ را به جایی انداختن که دست یازیگر حریف به آن نرسد

ازقحطی‌درآمده-گرسنه‌چشم-آدم ندید‌بدید

 

حال آوردن-به هوش آوردن-از ناراحتی بیرون آوردن-کتک زدن

پر شر و شور-پر غوغا-پر هیاهو
آبدیده-جلا یافته-آزموده و مجرب

خان خانم ها-محترم ترین خانم ها-بیش تر به دختر بچه گفته می شود

حبف و میل-ریخت و پاش
اُزگل(بی‌سروپا، کم شعور و بی‌شخصیت)

آب (ها) از آسیاب افتادن(فرو نشستن هیاهو، از یاد رفتن ماجرا)

از جنس چیزی بودن

جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن

پا ندادن-امکانی پیش نیامدن

آدم بی‌خود(بی‌شخصیت و بی‌معنی)

 
اسب چوبین-تابوت

بی بی-مادر بزرگ-زن سالخورده و محترم
پی نوشت-مطلبی که پس از پایان نوشته به آن افزوده می شود
خاک به دهنم-زبانم لال
 

دانه ی درشت برچیدن-به دستمزد کم قانع نبودن

جناغ-استخوان جلو سینه ی مرغ

 

خُردمُرد-شکسته و ریزه میزه

ریز بین-نکته سنج-بسیار دقیق-باریک بین

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

بدک-نه چندان بد
دهن دره-خمیازه

دستک دمبک درآوردن-پاپوش دوختن-اشکال تراشی کردن

خودخوری-حالت خودخور

 
باد به آستین کسی کردن-کسی را به کاری تحریک کردن

پاچین-دامن زنانه
جهیزیه-نگا. جهیز

چار طاق-به طور کامل

چُل کلید-جام درویشان
دل و جگر چیزی را بیرون آوردن-چیزی را به هم ریختن-نامرتب و درهم و بر هم کردن

خوش عیار-خوش ذات-خوش جنس

جفت جنین-جفت نوزاد که پرده و غشای دور جنین است

جز و ولز-نگا. جز و وز
ته آواز-صدای نسبتن خوب
برفک-دانه های سفیدی که در دهان نوزادان پدید می آید-بخار یخ بسته-نقطه های سفید روی تصویر

پاره شدن بند دل-بسیار ترسیدن

چل و یک منبر روشن کردن-چهل و یک شمع نذری در چهل و یک مجلس روضه خوانی

تبریک گفتن-خجسته باد گفتن-دعای برکت کردن

از کار در آمدن(آزموده شدن، نتیجه دادن)
بر و بچه ها-زن و بچه-جماعت دوستان

دود ِ نازک-دود سیگار و قلیان و چپق

پیزه شُل-آن که شکمش روان باشد-ضعیف-سست

آهوی خاور-آفتاب

جفت کردن کفش های کسی-بیرون کردن کسی از جایی
اِرا-هنگامی که کسی نمی‌تواند و یا نمی‌خواهد به چرایی پاسخ دهد آن را به طنز می‌گوید

 
حاجی لک لک-لک لک-شخص بلند قد
 

ریز بینی-نکته سنجی-دقت
بیل را پارو کردن-در کاری ناشیگری محض کردن
خسارت دیدن-زیان دیدن

 

این دو کله‌دار-خورشید و ماه

برقی-دستگاهی که با برق کار می کند-به سرعت-با شتاب

به دردسر انداختن کسی-کسی را به وضع دشواری دچار کردن

 

 

 

از چیزی (کسی) زده شدن(از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن)

آی زکی(در مقام ریشخند و تحقیر گفته می‌شود)

پی بردن-دریافتن-آگاه شدن

پا توی کفش کسی کردن-با کسی در افتادن-به آزار کسی برخاستن

تک خال-به ترین در میان هم ردیف های خود

پرداختی-مبلغ داده شده

آبِ خشک-آب بسته

در آوردن تقلید-ادای کسی را در آوردن-مسخره کردن

به قوزک پای کسی نرسیدن-در برابر کسی بسیار حقیر و ناچیز یودن

 

 

دستمال سفره-پارچه ای که کنار سفره می نهند تا با آن دست و لب را از غذا پاک کنند

به هم زدن حال-موجب بالا آوردن شدن

چسش دادن کاری را-لفت و لعاب دادن-بیش از اندازه مهم وانمود کردن

دل ترکیدن-ترکیدن شکم بر اثر پر خواری

روی دست کسی ماندن-به فروش نرفتن-باد کردن
از آب و گل در آمدن-مراحل اولیه‌ی شکل‌پذیری را پشت سر گذاشتن-بزرگ شدن کودک
 

اُزبَک(بی‌ریخت، ژولیده، ازخودراضی)
خشتک دراندن-نگا. خشتک پاره کردن

 

زیر پای خود را سست دیدن-موقعیت خود را نااستوار دیدن-شغل و سمت خود را در خطر دیدن
جهل کردن-در انکار چیزی پافشاری کردن

حلوا جوزی-آدم ساده دل و سر به راه-پر حوصله و مطیع

تو دلی-بره ای که هنوز زاده نشده و آن را از شکم مادرش درآورند

ژاندارم-مامور انتظامی عضو ژاندارمری

پوزه ی کسی را به خاک مالیدن-کسی را شکست دادن

دلسوزه-سوختن دل از حسد و مانند آن

تَق-صدای برخورد دو چیز به یکدیگر

آجیل مشکل‌گشا(آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند)

آمد کردن-رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته

جنس بد بیخ ریش صاحبش-کالای بد به فروشنده اش باز می گردد

بر ِ آفتاب-رو به آفتاب-آفتاب رو

 

پنبه شدن رشته-باطل و بی هوده شدن کار
اداره بازی-پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری

حال و احوال-وضعیت-کیفیت

تخته گاز-با سرعت تمام راندن اتومبیل

حمله گرفتن-غش کردن

دم به تله ندادن-با احتیاط رفتار کردن-خطر نکردن
پاشنه بلند-کفش زنانه با پاشنه های بلند

چوب کاری کردن-از کسی پذیرایی زیاد کردن-به کسی محبت بسیار کردن-کتک زدن بیش از حد

چارپایه-صندلی کوچک و بدون پشتی

 
تشنه ی چیزی بودن-یه چیزی سخت اشتیاق داشتن

از شیر مادر حلال‌تر-چیزی که در تعلق آن به کسی تردیدی نیست

 

آب در هاون کوفتن(کار بی‌هوده کردن)

بسلامتی-سلامتی دادن-هنگام نوشیدن شراب به یکدیگر می گویند

 

بله بُری-گفتگو برای تعیین شرایط عقد و میزان حقوق زن و شوهر
چشم کسی را خون گرفتن-سخت خشمگین شدن

چارده معصوم-پیامبر اسلام و دخترش فاطمه و امام علی و یازده امام دیگر شیعیان

 

رنگ شدن-گول خوردن

چنگول زدن-پنجه زدن

پا سبک-مبارک قدم-جلف و سبک

در پاسخ به زنگ تلفن یا خانه می‌گویند (یعنی می‌شنوم)

بسلامتی-سلامتی دادن-هنگام نوشیدن شراب به یکدیگر می گویند

از سر وا کردن(کاری را سرسری انجام دادن)
راست و حسینی-رو راست-بی شیله پیله